Dünyada İşçi Haklarının Çöküşü: ITUC Küresel Haklar Endeksi 2025
Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu’nun (ITUC) yayımladığı 2025 Küresel Haklar Endeksi’ne göre işçi hakları her kıtada serbest düşüşte. Avrupa ve Amerika kıtaları, endeksin başladığı 2014’ten bu yana en kötü puanlarını aldı. İşçi haklarına saygıda en yüksek puan olan 1’i alan ülke sayısı yalnızca yediye düştü; buna karşılık 39 ülke en kötü puan olan 5 ile derecelendirildi.
Eğer bu eğilim devam ederse, önümüzdeki on yıl içinde hiçbir ülke 1 puanına sahip olmayacak.
Temel Bulgular:
-
Beş küresel bölgeden üçünde koşullar kötüleşti; Amerika (3,68) ve Avrupa (2,78) rekor düzeyde en kötü puanlarını aldı. Avrupa, 2014’teki 1,84 puandan bu yana en büyük gerilemeyi yaşayan bölge oldu.
-
Değerlendirilen 151 ülkenin yalnızca 7’si (%5’ten azı) en üst seviye olan 1 puanı aldı – bu sayı 10 yıl önce 18 idi.
-
İşçiler için en kötü 10 ülke: Bangladeş, Belarus, Ekvador, Mısır, Esvatini, Myanmar, Nijerya (YENİ), Filipinler, Tunus ve Türkiye.
-
İşçiler için dünyanın en kötü bölgesi, ortalama 4,68 puanla Orta Doğu ve Kuzey Afrika oldu.
-
Kamerun, Kolombiya, Guatemala, Peru ve Güney Afrika’da sendikacı ölümleri kaydedildi.
-
Ülkelerin %87’si grev hakkını ihlal etti; %80’i toplu pazarlık hakkını çiğnedi.
-
Ülkelerin %72’sinde işçilerin adalete erişimi kısıtlandı – bu, şimdiye kadar kaydedilen en kötü seviyedir.
ITUC Genel Sekreteri Luc Triangle’ın açıklaması:
“2025 ITUC Küresel Haklar Endeksi, II. Dünya Savaşı sonrası kurulan, demokrasiye, sendikal haklara ve adalete dayalı sistemin ihanete uğradığını ortaya koyuyor.
Hükümetler, on yıllar süren deregülasyon, neoliberalizm ve ihmalle işbirliği içinde olarak işçi haklarının çöküşüne yol açtı. Bu, milyonlarca insanı dışladı ve aşırıcılığa, otoriterliğe ve demokrasiyi tehdit eden milyarder darbesine zemin hazırladı.
Bu gerileme devam ederse, on yıl içinde hiçbir ülke işçi haklarına en yüksek puanı alan ülke statüsünde kalmayacak. Bu küresel bir skandaldır, ama kaçınılmaz değildir; bu, kasıtlı bir tercihtir ve geri çevrilebilir.
ITUC, zengin elitler ve siyasi müttefiklerinin, ekonomileri işçilerin aleyhine olacak şekilde yeniden düzenleme girişimini ortaya çıkarmaktadır. Ancak işçi haklarının 2026 Endeksi’nde daha da kötüleşmesi kaçınılmaz değildir.
Güçlü, bağımsız sendikalar ve herkes için işleyen bir demokrasi ile gücü yeniden kazanabilir, halkın yararına işleyen ekonomileri inşa edebilir ve uluslararası kurumların korumak için var oldukları kişilere hesap vermesini sağlayabiliriz. Hareketimiz her gün bu gelecek için mücadele ediyor – ve gelecek yılki Endeks, gerçek değişimin başlangıcını göstermek zorundadır.”
Diğer Önemli Bulgular:
-
12 ülkede, çatışmalar ve hukukun üstünlüğünün tamamen çökmesi nedeniyle koşullar o kadar kötüleşti ki en düşük derece olan 5+ puanı aldılar: Afganistan, Burundi, Orta Afrika Cumhuriyeti, Haiti, Libya, Myanmar, Filistin, Somali, Güney Sudan, Sudan, Suriye, Yemen.
-
2025 yılında yalnızca üç ülkenin puanı iyileşti: Avustralya (2), Meksika (3) ve Umman (3).
-
Yedi ülkenin puanı daha kötüye gitti: Arjantin (4), Kosta Rika (4), Gürcistan (4), İtalya (2), Moritanya (5), Nijer (4), Panama (4).
-
Ülkelerin %75’i işçileri sendika kurma veya bir sendikaya katılma hakkından dışladı.
-
Ülkelerin %74’ü sendikaların tescilini engelledi.
-
%45’i ifade özgürlüğünü ve toplanma hakkını kısıtladı.
-
71 ülkede işçiler tutuklandı ve gözaltına alındı.
-
40 ülkede işçilere karşı şiddet uygulandı.
ITUC Küresel Haklar Endeksi, her yıl Nisan’dan Mart ayına kadar olan dönemde kaydedilen ihlalleri esas alır ve ILO Sözleşmeleri ile içtihatlarına dayanan 97 gösterge üzerinden 151 ülkeyi sıralayan, bu alanda türünün tek örneği olan kapsamlı bir veri tabanıdır.
2025 Endeksi, İsviçre’nin Cenevre kentinde düzenlenen Uluslararası Çalışma Konferansı (ILC) ile eş zamanlı olarak 2 Haziran’da yayımlanıyor. ITUC’un ILC’deki öncelikleri arasında, Standartların Uygulanması Komitesi aracılığıyla hak ihlallerinin ele alınması, Myanmar’a ilişkin 33. Madde önlemlerinin uygulanması, platform ekonomisinde korumaların güçlendirilmesi, işyerinde biyolojik tehlikelerle mücadele ve kayıt dışı çalışmanın kayıt altına alınması için yenilikçi yolların teşviki yer alıyor. 2025 Endeksi’nde ortaya konan ihlaller, bu çalışmalara katkı sağlayacak.
This post is also available in: Türkçe